Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – jak sobie z nim radzić?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) jest chorobą o bardzo niejasnych objawach. Utrzymujące się przez długi czas biegunki ze śladami śluzu i krwi, bóle w dolnej części brzucha, utrata apetytu – te dolegliwości towarzyszą również wielu innym chorobom. Po rozpoznaniu WZJG konieczne jest leczenie farmakologiczne oraz podjęcie działań wspomagających, mających na celu jak najdłuższą remisję choroby.

Przyczyny występowania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Poradzenie sobie z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego wymaga poznania przyczyn jego występowania, a te do tej pory nie zostały jeszcze do końca określone. Przypuszcza się, że największy związek z występowaniem choroby mają zaburzenia układu immunologicznego. Układ ten reaguje na czynniki, które dla dla organizmu zdrowego człowieka są obojętne, np. niektóre pokarmy lub bakterie niepatogenne. Nadmierna odpowiedź autoimmunologiczna jest przyczyną powstania stanu zapalnego prowadzącego do tworzenia się:

• nadżerek,
• owrzodzeń,
• uszkodzeń, szczególnie na błonie śluzowej jelita grubego,
• pseudopolipów.

Dochodzi także do stwardnienia ścian jelita wraz ze spłaszczeniem jego fałd.

Leczenie farmakologiczne wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego należy do chorób, które wymagają leczenia farmakologicznego. Do tego celu używa się trzech grup środków. Są to:

1. Aminosalicylany – stosuje się je podczas lekkich ataków choroby oraz w czasie remisji. Leki te podtrzymują i wydłużają okres bezobjawowego przebiegu choroby. U chorych na WZJG stosuje się je także prewencyjne jako działanie profilaktyczne zabezpieczające chorego przez nowotworzeniem się zmian w jelicie grubym – po 20. latach choroby znacznie wzrasta ryzyko pojawienia się zmian nowotworowych;
2. Glikokorykosteroidy – to grupa leków, które stosuje się w ciężkich atakach WZJG, jednak ich podawanie wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi. Z tego powodu czas stosowania leków z tej grupy powinien być maksymalnie krótki. Zadaniem glikokorykoseroidów jest hamowanie procesów zapalnych;
3. Leki immunosupresyjne – można je stosować nieprzerwanie nawet przez kilka lat. Leki te kontrolują i tłumią działanie układu immunologicznego, łagodzą objawy choroby i zapobiegają jej nawrotom.

Oprócz wyżej wymienionych grup leków, chory na wrzodziejące zapalenie jelita grubego pacjent zażywa również kwasy omega-3, które działają przeciwzapalnie, poprawiające stan flory jelitowej prebiotyki i probiotyki, witaminy oraz minerały.

Pacjenci, u których występują bardzo silne ataki WZJG i którzy nie reagują na standardowe leczenie, poddawani są terapii lekami biologicznymi. Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje tylko jeden z nich – dostępny jest w ramach programów lekowych, realizowanych przez wyspecjalizowane ośrodki. Leki biologiczne bezpośrednio przyczyniają się do gojenia się błony śluzowej i do ustąpienia objawów chorobowych. Poprawa stanu pacjenta po lekach biologicznych jest bardzo szybka, co może zaważyć na rezygnacji z operacyjnej metody leczenia.

W skrajnych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne, które polega na wykonaniu kolektomii, czyli częściowego lub całościowego usunięcia jelita grubego. Jest to bardzo okaleczający zabieg wiążący się z wieloma powikłaniami. Do najczęściej występujących należą:

• wyłonienie stomii,
• ropnie,
• zapalenia wewnętrznego zbiornika na kał,
• zapalenia otrzewnej na skutek nieszczelnego zespolenia zbiornika na kał z odbytem,
• problemy z płodnością.

Farmakologia to nie wszystko

Leczenie farmakologiczne w większości przypadków jest skuteczne, jednak chory powinien zastosować również inne środki zapobiegające nawrotom choroby i wydłużające stan remisji.

Długotrwały stan chorobowy wymaga stałej kontroli, pacjenci zmuszeni są więc do wykonywania regularnych badań. Najwięcej informacji udziela kolonoskopia, czyli wziernikowe badanie całego jelita grubego. Wykonuje się także podstawowe badania krwi – morfologię i CRP, a także próby wątrobowe oraz pomiar aktywności kreatyniny.

Nie bez znaczenia pozostaje również dieta chorego na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Dieta powinna zapewniać pacjentowi wszystkie niezbędne wartości odżywcze i witaminy. Musi być różnorodna i dopasowana w ten sposób, aby nie nasilała objawów chorobowych. Do składników, które, szczególnie w ostrych atakach choroby, mogą zaszkodzić choremu należą m.in.:

• większość rodzajów owoców,
• nasiona roślin strączkowych,
• chleb razowy,
• kapusta,
• surowa cebula,
• buraki,
• inne pokarmy, które zawierają dużą ilość błonnika
• tłuste mięsa,
• jaja smażone i jajecznica.

Dieta chorego na WZJG powinna natomiast obejmować produkty lekkostrawne, które sprzyjają odbudowie flory bakteryjnej jelita. Można więc spożywać gotowane i rozdrobnione ziemniaki, marchew, pomidory i dynię, przetarte owoce pestkowe albo pieczone lub gotowane jabłka i banany. Jeżeli chory nie cierpi na nietolerancję laktozy, do diety może włączyć mleko i jego przetwory, chude sery twarogowe i jogurty. Dopuszczalne są także oleje roślinne, oliwa i masło, ryż, suchary, białe, czerstwe pieczywo oraz jaja gotowane na miękko lub przygotowywane na parze, np. w formie omletu. Można jeść także chude mięso, wędliny i ryby.